Laptop tijdens een online les

Stap-voor-stap een online les verzorgen

Nu we wat ervaring hebben opgedaan op het Friesland College met online onderwijs is het goed om nog eens opnieuw te kijken naar online lesgeven en didactiek. Wat werkt? Waar hebben (onze) studenten behoefte aan? En hoe kun je dat aanpakken als docent? In deze blog probeer ik mijn verzamelde inzichten bij elkaar te brengen voor de volgende onderdelen:

  • Opbouw van de les
  • Voordat je de les begint
  • Uitleg of instructie geven
  • Vragen tijdens de les
  • Werken met kleine groepjes 
  • Voorkennis activeren 
  • Kennis testen 
  • Opdrachten en feedback geven
  • Voordat je de les beëindigt 
  • Naast het online lesgeven 

Opbouw van de les 

  • Online lesgeven werkt anders dan ‘gewoon’ lesgeven. Je kunt niet hetzelfde doen en hetzelfde rooster aanhouden. 
  • De online lessen (momenten waarop studenten en docenten tegelijkertijd in een videovergadering zitten) moeten niet te lang duren. Ergens tussen de 45 minuten en 60 minuten maximaal. 
  • Naarmate de online les langer duurt moet er meer afwisseling zijn tussen instructie en interactie.
  • Naarmate er meer interactie is, moeten de groepen niet groter dan normaal (bij een fysieke les) zijn.
  • Online lessen zijn geschikt voor (korte) instructie/uitleg, interactiemomenten, bespreken van gemaakte opdrachten/ervaringen, uitwisseling en afstemming. 
  • Opdrachten kunnen beter buiten de online lessen om gemaakt worden. 
  • Zorg voor een duidelijk doel bij iedere online les. 

Voordat je de les begint

  • Gebruik een laptop/desktop computer met webcam en een koptelefoon/oortjes met microfoon.
  • Werk vanuit de Microsoft Teams app, geïnstalleerd op je computer om alle mogelijkheden te kunnen benutten.
  • Verbind je computer met een kabel aan de modem/router voor een stabiele internetverbinding.
  • Zorg dat de ruimte waar je zit goed verlicht en stil is.
  • Zet alles digitaal klaar op je computer en/of in de browser (presentaties, online tools, documenten, etc.).
  • Zorg ervoor dat je weet hoe je je scherm kunt delen, eventueel met het meesturen van audio (bijvoorbeeld als je video’s wilt laten zien). 
  • Kies eventueel een andere achtergrond, of blur je achtergrond om afleiding voor de studenten te voorkomen. 
  • Check bij de studenten of je goed zichtbaar en te verstaan bent voordat je met de les begint. 
  • Laat alle studenten bij binnenkomst hun camera aanzetten om elkaar te kunnen begroeten. Geef ook aan dat hun presentie automatisch opgeslagen wordt tijdens de les. 
  • Laat alle studenten de microfoon uitzetten als ze niet spreken en de hand opsteken-functie gebruiken als ze iets willen zeggen.
  • Ontneem studenten de rechten als ‘presentator’ (als dit niet al zo is ingesteld), om te voorkomen dat ze de les verstoren of ‘overnemen’. Studenten worden dan ‘genodigde‘ en kunnen niet meer hun scherm delen, de besturing overnemen of andere studenten verwijderen tijdens de les. 
  • Door een student ‘presentator’ te maken, kan hij wel weer zijn scherm delen. Dit doe je door naast de naam van de student op de … drie puntjes te klikken en te kiezen voor de rol ‘presentator’. 
  • Maak duidelijk wanneer de les begint en wat je gaat doen tijdens de les. 

Uitleg of instructie geven

  • Instructie of uitleg is kort en krachtig, ongeveer tien minuten per ‘blok’. 
  • Breng structuur aan in je instructie en deel het op in ‘blokjes’ met een duidelijk doel per blok. 
  • Verrijk je gesproken instructie met een visuele presentatie, bijvoorbeeld een PowerPoint die je deelt via schermdeling of PowerPoint Live (die de deelknop in Microsoft Teams).
  • Gebruik visuele beelden en voorbeelden in je PowerPoint, om de instructie te versterken. 
  • Wissel tijdens de presentatie af tussen jouw webcam en de presentatie.
  • Gebruik Microsoft Whiteboard via schermdeling als ondersteuning bij je instructie via de deelknop in Microsoft Teams). 
  • Check of studenten ‘nog bij de les zijn’ door vragen te stellen, studenten het woord te geven of door op een student te klikken met de rechtermuisknop en deze even ‘vastmaken’, zodat je de student in beeld te zien krijgt.

Vragen tijdens de les 

  • Vragen zorgen voor interactie tijdens de les en je kunt meteen checken of studenten het snappen.
  • Studenten kunnen in de vergaderchat vragen stellen tijdens de instructie, of ze gebruiken de hand opsteken-functie. 
  • Behandel de vragen klassikaal, na de instructie.
  • Stel zelf ook regelmatig vragen aan de studenten tijdens je instructie voor meer interactie en afwisseling. 
  • Noem de naam voordat je een vraag wilt stellen aan een student, of die student het woord wilt geven.
  • Laat studenten eventueel voorafgaand aan de les al vragen stellen in de Posts van het kanaal of via Microsoft Forms.
  • Deel bij gebruik van Microsoft Forms of een andere tool altijd je scherm met de resultaten zodat studenten het kunnen zien.

Werken met kleine groepjes 

  • Bedenk vooraf hoeveel groepen je wilt maken, gebruik daarna de knop ‘Vergaderruimtes’ en doorloop de stappen om breakout rooms te maken. 
  • In alle gevallen moet je een groepsleider aanwijzen zodat die persoon de tijd kan bewaken/opdracht kan bewaken/uitkomsten kan terugkoppelen. 
  • In alle gevallen laat je de klassikale online les doorlopen en sluit je deze dus niet af, met aparte de vergaderruimtes kunnen studenten altijd terug gaan naar de online les mocht er technisch iets fout gaan. 
  • In alle gevallen spreek je een tijd af wanneer iedereen weer terug komt in de klassikale online les, zodat de verwachting helder is. 
  • Bekijk de mogelijkheden van breakout rooms/aparte vergaderruimtes hier. 

Voorkennis activeren 

  • Begin de online les met waar je de vorige keer bent gebleven, of sluit aan bij de voorkennis die ze hebben. 
  • Activeer de voorkennis met behulp van een online brainstorm door bijvoorbeeld een Word document die je open hebt staan te delen via schermdeling of een andere tool.
  • Deel je scherm om de resultaten te bespreken.
  • Als je studenten in kleine groepen laat brainstormen, spreek dan een duidelijke tijd af waarop iedereen ’terug’ moet zijn in de online les en gebruik de aparte vergaderruimtes.
  • Stel in alle gevallen een duidelijke vraag waarop gereageerd moet worden.

Kennis testen 

  • Test de kennis tijdens de les via een poll in Teams (via de vergaderchat) of een quiz als oefentoets in Microsoft Forms.
  • Laat studenten eerdere informatie en ervaringen terughalen op gezette momenten. 
  • Gebruik de app Peiling in de vergaderchat om een poll te houden voor een korte vraag.
  • Gebruik Microsoft Forms als evaluatie formulier of quiz voor een oefentoets, of gebruik een andere online tool. 
  • Open het formulier of de quiz in een apart browser venster en deel je scherm, zodat studenten mee kunnen kijken.
  • Deel geen persoonsgegevens of persoonlijke resultaten (bijvoorbeeld bij een Forms-quiz).

Opdrachten en feedback geven

  • Geef duidelijke opdrachten met een duidelijke inleverdatum. 
  • Spreid verschillende (aansluitende) opdrachten over langere termijn, niet alles hoeft in één keer. 
  • Plaats de opdrachten in Microsoft Teams en laat het daar inleveren. 
  • Laat het werken aan opdrachten zoveel mogelijk gebeuren buiten de online les om. 
  • Laat studenten samenwerken aan opdrachten door groepsopdrachten te maken in Microsoft Teams.
  • Organiseer eventueel ‘inloop momenten’ online, waarbij studenten een beroep op je kunnen doen als ze bezig zijn met de opdrachten. 
  • Groepen kunnen samenwerken in de groepschat of privékanalen.
  • Studenten kunnen elkaar feedback geven door het gemaakte werk tijdens de online les klassikaal te bespreken. 
  • Als docent kun je online feedback geven aan studenten via de opdrachtenfunctie.
  • Geef feedback die studenten verder helpt in hun ontwikkeling. 
  • Laat de gemaakte opdrachten terugkomen tijdens de online les, ter bespreking. 
  • Laat studenten elkaar feedback geven in Flipgrid.
  • Laat studenten elkaar feedback geven via Planner opmerkingen.
  • Geef feedback over opdrachten met behulp van een rubric in Teams.
  • Geef feedback via de privé chat of groepschat in Teams. 
  • Geef feedback via een videogesprek met de student, of het groepje studenten. 
  • Geef ook eens een compliment in Teams.
  • Tot slot kun je nog meer online werkvormen bekijken in deze presentatie. 

Voordat je de les beëindigt 

  • Zorg ervoor dat alle studenten (weer terug) aanwezig zijn in de klassikale les. 
  • Klik op het aanwezigheidsrapport downloaden om de presentie te kunnen verwerken. 
  • Wees duidelijk in wat je van de studenten verwacht (aangaande opdrachten, afspraken, inleveren, etc.). 
  • Check of de doelen voor de online les zijn behaald en of er nog vragen zijn. 
  • Wees duidelijk in wanneer je elkaar weer ziet en waar (team, kanaal, chat).
  • Geef aan of je bepaalde studenten nog wilt spreken, die de les dus nog niet mogen verlaten. 
  • Als alles klaar is kun je de vergadering beëindigen.
  • Vermeld nog even kort in de chat van het kanaal wat er is afgesproken voor de volgende keer. 

Naast het online lesgeven

  • Instructievideo’s kun je heel goed inzetten buiten de online lessen om.
  • Studenten kunnen het gebruiken ter voorbereiding/reflectie op de online les.
  • Studenten kunnen het ook gebruiken om theorie tot zich te nemen (als bron). 
  • Maak bijvoorbeeld instructievideo’s met behulp van PowerPoint. 
  • Verrijk je instructievideo’s in Stream met vragen vanuit Microsoft Forms.
  • Stel vragen over een bestaande Youtube video via Microsoft Forms.
  • Neem eventueel stukjes uit de online les op, om na de online les beschikbaar te stellen aan studenten.